Lesezeit: 4 Minuten

Inhoud

HEPA-filters worden onder meer gebruikt in luchtzuiveringssystemen en industriële stofzuigers. Ze reinigen de lucht in bedrijven of fabrieken, met name door stof en andere emissies te filteren die op lange termijn schadelijk zijn voor de gezondheid. HEPA staat voor High Efficiency Particulate Air. Het gebruik van HEPA-filters is in bepaalde industrieën bij wet verplicht, bijvoorbeeld bij steriele productie. Met behulp van HEPA-filters worden zelfs de fijnste deeltjes, die onzichtbaar zijn voor het menselijk oog, effectief uit de lucht verwijderd.

In het onderstaande leggen we uit hoe HEPA-filters werken en in welke filterklassen ze worden ingedeeld. Deze indeling helpt u om de juiste luchtreiniger te vinden.

Hoe werkt een HEPA-filter?

HEPA-filters bestaan uit meerdere laagjes van een zeer fijnmazig weefsel. Hierin zijn vezels van cellulose, glasvezel of synthetische materialen van verschillende dikte onregelmatig verwerkt. Deze filtermatten zijn in lagen gerangschikt en worden gescheiden door afscheiders van golvend materiaal. De gehele filter wordt omsloten door een stabiel frame.

Opbouw en filterproces van een HEPA-filter — Werking HEPA-filter

De bijzondere effectiviteit van HEPA-filters is gebaseerd op een combinatie van verschillende fysische en mechanische factoren:

Door de structuur met meerdere laagjes komen grove deeltjes niet door de weefselstructuur van de filter. Dit wordt het zeefeffect genoemd en is de reden dat gewoon stof niet door de filter kan.

Voor deeltjes tot 0,7 µm wordt gebruik gemaakt van het zogenaamde traagheidseffect: deze deeltjes zijn eigenlijk klein genoeg om door de fijne mazen te komen. Ze zijn echter te traag om door de luchtstroom langs de vezels te worden geleid. Daarom blijven de deeltjes toch in de filter hangen.

Het barrière-effect zorgt ervoor dat deeltjes van 0,2 µm door de zwaartekracht worden aangetrokken tot de gaasvezels. Daarom blijven ook deze deeltjes in de filter hangen.

Deeltjes kleiner dan 0,1 µm volgen het diffusie-effect: ze bewegen zich in willekeurige richting, onafhankelijk van de luchtstroom. Daarom botsen ze gemakkelijk tegen het weefsel en hechten zich eraan vast. Een voorbeeld hiervan zijn de uitwerpselen van huisstofmijten, die allergieën kunnen veroorzaken.

Dankzij dit complexe systeem kunnen HEPA-filters tot 99,995% van alle stof en zwevende deeltjes uit de omgevingslucht absorberen. Zelfs inhaleerbare stoffen, zoals asbest en schimmelsporen, kunnen op deze manier worden gefilterd.

HEPA-filters in industriële stofzuigers – vind de juiste filterklasse

Bij industriële stofzuigers zonder HEPA-filter kunnen de allerkleinste deeltjes, zoals stuifmeel en andere stofdeeltjes, via de uitgeblazen lucht weer in de omgeving terechtkomen en rechtstreeks worden ingeademd. Door het gebruik van een HEPA-filter worden de deeltjes binnenin vastgehouden en is de lucht die weer wordt uitgeblazen schoon. Daarom zijn industriële stofzuigers met HEPA-filters van de klassen H13 en H14 sterk aan te bevelen als er bijvoorbeeld giftig stof moet worden verwijderd. Een industriële stofzuiger met zo’n filter reinigt dus zelfs de omgevingslucht een beetje!

Naar de industriële stofzuigers

Bij de aanschaf van een industriële stofzuiger raden wij aan om goed te letten op de technische specificaties van de fabrikant, zodat u zeker weet dat het apparaat de juiste filterklasse voor uw situatie heeft. De Europese norm NBN-EN 1822-1:2019 deelt HEPA-filters in op basis van het zogenaamde afscheidingsrendement, oftewel het percentage aan fijne deeltjes dat wordt gefilterd.

De onderstaande tabel is een overzicht van de verschillende HEPA-filterklassen die overeenkomen met de EU-norm. Met behulp daarvan kunt u de juiste filterzakken voor uw industriële stofzuiger vinden.

Filtergroep	Filterklasse volgens NBN-EN 1822-1:2019	Retentie (Totale waarden in MPPS*)	Doorlating (Totale waarden in MPPS*)	Retentie (Plaatselijke waarden in MPPS*)	Doorlating (*Plaatselijke waarden in MPPS)**
EPA: Efficiënt deeltjesfilter	E10 E11 E12	≥ 85 ≥ 95 ≥ 99,5	≤ 15 ≤ 5 ≤ 0,5	– – –	– – –
HEPA: Hoogefficiënt deeltjesfilter	H13 H14	≥ 99,95 ≥ 99,995	≤ 0,05 ≤ 0,005	≥ 99,75 ≥ 99,975	≤ 0,25 ≤ 0,025
ULPA: Hoogefficiënt deeltjesfilter voor ultrakleine deeltjes	U15 U16 U17	≥ 99,9995 ≥ 99,99995 ≥ 99,99995	≤ 0,0005 ≤ 0,00005 ≤ 0,000005	≥ 99,9975 ≥ 99,99975 ≥ 99,999975	≤ 0,0025 ≤ 0,00025 ≤ 0,000025

^{*MPPS = Most Penetrating Particle Size (moeilijkst te filteren deeltjesgrootte)}

Behalve de hierboven genoemde Europese norm voor HEPA-filters is er ook de wereldwijd geldende ISO-norm 29463-1:2017. Daarin zijn naast de NBN-EN 1822-richtlijn ook andere internationale normen opgenomen, die rekening houden met andere testmethoden en normen, bijvoorbeeld uit de VS of Japan. Aangezien de ISO-norm 29463 de landspecifieke richtlijnen aanvult, blijven deze geldig.

Kunnen HEPA-filters worden gereinigd?

Wanneer HEPA-filters een tijdje in gebruik zijn geweest, hopen de gefilterde deeltjes zich in het weefsel op. Hierdoor wordt de werking van de filter na verloop van tijd minder goed. Voordat u overweegt een HEPA-filter te reinigen, is het van essentieel belang de informatie in de handleiding van de filter te lezen om fouten op voorhand te vermijden. Fabrikanten moeten namelijk expliciet vermelden of een HEPA-filter kan worden gereinigd en hergebruikt, en hoe dit moet gebeuren.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen wasbare en niet-wasbare HEPA-filters. De wasbare varianten zijn ook geschikt voor nat-en-droog-stofzuigers. Niet-wasbare HEPA-filters zijn bedoeld voor eenmalig gebruik, aangezien ze bij zelfs de meest voorzichtige wasbeurt beschadigd raken en daarna veel minder goed presteren. Maar ook een wasbare HEPA-filter die op de juiste manier is gereinigd, zal niet meer even goed presteren als een nieuwe filter. Zelfs na een grondige wasbeurt blijven er vuil en deeltjes in het filterweefsel achter. Ook herbruikbare HEPA-filters moeten na enige tijd worden vervangen – afhankelijk van hoe vaak ze zijn gebruikt.

Wij raden aan op de volgende vier punten te letten bij het reinigen van een herbruikbare HEPA-filter:

Grove reiniging
Doe de HEPA-filter in een plastic zak en doe deze dicht, zodat u de deeltjes die erin zitten niet inademt. Schud nu het grove vuil en de deeltjes los, door de zak heen en weer te schudden of uit te kloppen. Doe dit bij voorkeur buiten!
Voorbereiding
In de tweede stap laat u de filter enige tijd in de zak rusten, totdat de losse deeltjes zijn gedaald. Verwijder vervolgens voorzichtig de filter, zodat het stof niet opnieuw opwervelt.
Wassen
Vervolgens kan de filter onder stromend water worden afgespoeld. Volg de instructies van de fabrikant, voordat u schoonmaakmiddelen gebruikt! Ook borstels en dergelijke moeten voorzichtig worden gebruikt om de HEPA-filter niet te beschadigen.
Drogen
De laatste stap is het zorgvuldig drogen van de HEPA-filter. Zorg ervoor dat de filter helemaal droog is alvorens deze opnieuw te gebruiken. Restvocht vormt namelijk een ideale basis voor schimmel.

Gebruik van HEPA-filters: de grenswaarden voor stoffen op de werkplek

Er kunnen voor bepaalde stoffen grenswaarden gelden op de werkplek. Informatie hierover kan worden teruggevonden in de Codex Welzijn op het Werk. In sommige gevallen kan het gebruik van filters ook verplicht zijn, zo is het gebruik van een HEPA-filter bijvoorbeeld verplicht bij de verwijdering van Asbest.

Let op: de hier genoemde voorschriften zijn slechts een keuze uit de belangrijkste wettelijke richtlijnen. Voor gedetailleerde informatie verwijzen we u naar de hier weergegeven voorschriften en wetten. Bij de concrete omzetting in uw bedrijf dient u zich bij twijfel tot een deskundige te richten.