Inhoud
Hout is een van de meest geliefde bouwmaterialen, zowel voor binnen als voor buiten. Of het nu gaat om een plankenvloer, een meubelstuk of een huis dat helemaal van hout is gemaakt – hout heeft een warme, natuurlijke uitstraling. Om ervoor te zorgen dat dit zo blijft, heeft het speciale aandacht en verzorging nodig ter bescherming tegen vocht, kou en constant zonlicht. Het goede nieuws is dat het relatief eenvoudig is om hout te onderhouden. Als u het hout regelmatig schoonmaakt en met de juiste onderhoudsmiddelen behandelt, beschermt u het effectief tegen weersinvloeden en slijtage.
Bescherm het hout tegen de elementen
Hoewel hout in principe gevoelig is voor veranderlijke weersomstandigheden, kan het zonder problemen worden gebruikt voor weerbarstige constructies die erg lang meegaan. Op het eerste gezicht lijkt dit nogal tegenstrijdig, maar de juiste houtbehandeling maakt het mogelijk. Afhankelijk van de toepassing kunt u olie, was, beits en andere middelen gebruiken om onbehandeld hout te verzorgen, zodat het bestand is tegen vuil, vocht en slijtage. Als u het hout op de juiste manier behandelt, gaat het vele jaren mee en slijt het nauwelijks.
Natuurlijk is het beter als het hout zo min mogelijk wordt blootgesteld aan deze invloeden van buitenaf. Probeer daarom houten vloeren en meubels te beschermen tegen:
- Water: regen of vocht kunnen diep in het hout doordringen, waardoor de houtvezels gaan opzwellen. Als het hout daarna weer droogt, gaan de houtvezels overeind staan, waardoor een ruw oppervlak ontstaat. Vocht creëert ook optimale groeiomstandigheden voor mossen en schimmels. Als hout langdurig nat blijft, begint het bovendien te rotten.
- Uv-straling: direct zonlicht en een lage luchtvochtigheid drogen hout uit. Hierdoor wordt het broos en kunnen er barsten ontstaan. Bovendien vervaagt de oorspronkelijke kleurtint tot er slechts een lichtgrijze waas overblijft.
- Insecten: bomen zijn de natuurlijke habitat van ontelbare insecten en kleine dieren, daarom nestelen ze ook graag in houten meubels en terrasplanken. Termieten en houtwormen vreten tunnels in het hout. Dit maakt dragende balken of vloerplanken instabiel.
- Slijtage: als er regelmatig met vuile schoenen over houten vloeren wordt gelopen, of als meubels worden verplaatst zonder de vloer te beschermen, kunnen er krassen of deuken ontstaan die het uiterlijk aantasten.
Hout onderhouden – bescherming tegen vocht
Vocht en wateroverlast zijn de grootste vijanden van hout in de open lucht. Als u een terras, een schutting of een tuinhuis van hout wilt bouwen, kunt u met de juiste voorzorgsmaatregelen vervelende schade voorkomen. Zo voorkomt u dat het hout te sterk wordt blootgesteld aan regen- en dauwwater. Er zijn verschillende dingen die u kunt doen:
- Fundament van beton of cement: ter bescherming van hout dat zich dicht bij de grond bevindt, is het verstandig om de houten palen voor omheiningen of het fundament van een terras niet rechtstreeks in de grond slaan. Bevestig ze in plaats daarvan met metalen ankers in een gegoten fundering. Op die manier kan het vocht uit de grond niet in het hout dringen en wordt het hout veel langer tegen rotting beschermd.
- Afschuining aan de bovenkant: zorg ervoor dat de bovenkant van houten constructies altijd een beetje schuin loopt en een zo glad mogelijk oppervlak heeft – zo kan het regenwater direct weglopen. U kunt het hout ook extra beschermen met metalen platen. Zo voorkomt u dat er plassen ontstaan, waardoor het water langzaam in de houtvezels dringt. Om deze reden moeten houten terrasplanken altijd met een lichte helling worden gelegd (van de huismuur af).
- Houten gevel: als u uw huis of tuinhuisje wilt voorzien van een fraaie houten gevelbekleding, is de juiste installatietechniek cruciaal om het materiaal te beschermen tegen vocht. Planken voor houten gevelbekledingen (ook wel rabatten genoemd) hebben aan de ene kant een groef en aan de andere kant een uitgeschulpte rand, zodat zij gemakkelijk in elkaar kunnen worden geschoven. Let er bij de montage op dat de groefzijde van de planken naar beneden is gericht. Dit voorkomt dat er regenwater in de groeven komt.
Zelfs als u rekening houdt met de bovenstaande punten, is het essentieel om het hout te behandelen met een beschermend middel dat voorkomt dat het hout nat wordt – en dit regelmatig te herhalen.
Het juiste middel kiezen voor het onderhoud van hout
Hoe voorzichtig u ook bent in het gebruik van het hout, een grondige oppervlaktebehandeling is en blijft noodzakelijk om het tegen vocht te beschermen. Welk middel u het beste kunt kiezen, hangt er onder andere vanaf of het hout zich binnen- of buitenshuis bevindt. Hieronder ziet u welk middel het meest geschikt is voor welke toepassing:
| Houtlak | Beits | Houtolie | Houtwas | |
|---|---|---|---|---|
| Binnen | ✓ | ✓ | ✓ | ✓ |
| Buiten | ✓ | (✓) | (✓) | ✗ |
| Tegen vocht | ✓ | ✓ | ✓ | ✓ |
| Tegen staand water | ✓ | (✓) | ✗ | ✗ |
| Uv-bescherming | ✓ | ✓ | ✓ | ✓ |
| Tegen slijtage en krassen | ✓ | ✗ | ✗ | ✗ |
| Trekt in het hout | ✗ | ✓ | ✓ | ✓ |
| Dekkend | ✓ | ✗ | ✗ | ✗ |
Wanneer u houten meubels of vloerplanken koopt, is het verstandig om na te vragen of en waarmee het hout is behandeld. Zo weet u ook direct welk middel en welk houtbewerkingsgereedschap u moet gebruiken om het hout te beschermen.
Het is belangrijk om consistent te zijn bij het gebruik van het product dat u kiest voor het behandelen van hout, en dus nooit af te wisselen tussen verschillende producten. Geolied hout kan niet zomaar met een houtbeits worden behandeld en vice versa. Daarom moet u zorgvuldig overwegen welk product het meest geschikt is. Op die manier hoeft u de beschermende laag alleen maar regelmatig op te frissen, en niet opnieuw volledig te schuren en te impregneren. Hieronder kunt u zien wat de voor- en nadelen zijn van de verschillende middelen.
Houtbeits
Houtbeits beschermt hout effectief tegen vocht en uv-straling, zowel binnen als buiten. Het vormt geen beschermend laagje op het hout, maar dringt er volledig in door, zodat de nerf en de houtstructuur zichtbaar blijven. Dit effect maakt houtbeits tot een van de meest populaire middelen voor het beschermen van hout.
Hoewel het aanbrengen van twee lagen beits meestal voldoende is om het hout tegen water te beschermen, blijft het oppervlak gevoelig voor krassen en kleine scheurtjes. Daardoor kan toch vocht binnendringen (vooral in het geval van wateroverlast). Daarom is houtbeits slechts in beperkte mate geschikt voor gebruik buitenshuis. Het kan zeker worden gebruikt voor houten oppervlakken die niet zo intensief worden belast, maar moet dan regelmatig opnieuw worden aangebracht.
Houtlak
De veiligste manier om hout tegen vocht te beschermen, is het te lakken. Houtlak trekt niet in het materiaal, maar vormt een water- en vuilafstotende laag op het houtoppervlak. Lak beschermt het hout bovendien goed tegen uv-straling. De houtstructuur is normaal gesproken niet meer zichtbaar onder de laklaag, maar gelukkig voor liefhebbers van de natuurlijke houtlook is er ook blanke lak, waarmee de nerf zichtbaar blijft. Gekleurde lak heeft daarentegen het voordeel dat zwaar beschadigd of lelijk hout er volledig onder verdwijnt.
Dankzij het feit dat het houtoppervlak volledig wordt afgedicht, is houtlak ideaal voor hout dat intensief wordt belast, zowel binnen als buiten.
Houtolie
Wanneer hout met olie wordt behandeld, blijven de poriën open: het hout kan blijven ‘ademen’. Daardoor draagt het bij tot een gezond binnenklimaat. Het beschermende effect van houtolie duurt echter een stuk minder lang dan bij beits, zodat de oppervlakken na ten minste zes maanden opnieuw moeten worden geolied (na drie à vier maanden bij intensief gebruik). Maar zelfs dan blijft het hout na het oliën gevoelig voor krassen en watervlekken. Als u niet wilt dat waterspatten en plasjes water het geoliede hout beschadigen, dient u ze zo snel mogelijk weg te vegen. Geolied hout kan niet tegen langdurige blootstelling aan vocht, bijvoorbeeld in geval van wateroverlast.
Houtolie wordt grotendeels gemaakt van natuurlijke stoffen en is dus een milieuvriendelijk alternatief voor houtlak en andere chemische middelen om hout mee te behandelen. Lijnzaadolie wordt het meest gebruikt voor het behandelen van hout. Lees echter de tekst op de verpakking goed om erachter te komen welke additieven het product verder bevat: meestal worden er chemicaliën aan toegevoegd om het droogproces te versnellen en ervoor te zorgen dat de olie harder is na het opdrogen. Biologische oliën bevatten vaak minder of geen van deze stoffen. U kunt de beschermende werking van biologische houtolie verbeteren door bijenwas toe te voegen.
Houtwas
Was is van nature water- en vuilafstotend en daarom bij uitstek geschikt voor het onderhoud van hout. Maar ook bij was is de beschermende werking van relatief korte duur. Het hout blijft gevoelig voor krassen en stoten. Daarom wordt was met name aanbevolen voor het behandelen van houten meubelen en vloeren voor binnen. Het effect is echter des te mooier: nadat het hout in de was is gezet, wordt het met een zachte doek opgewreven, waardoor een rijke, matte glans ontstaat.
Instructies voor het behandelen van hout
Zo gaat u te werk om uw hout optimaal te beschermen tegen weersinvloeden en slijtage:
- Licht schuren
Oude laklagen moeten allereerst volledig worden verwijderd. Voor het onderhoud van geolied, met was behandeld of onbehandeld hout is het voldoende om het hout licht op te ruwen met schuurpapier. Hierdoor kan het houtbeschermingsmiddel goed en gelijkmatig worden opgenomen en droogt het snel.
- Schoonmaken
Voordat u overgaat tot het behandelen van het hout, moet u het grondig reinigen. Het houtoppervlak moet schoon, droog en vetvrij zijn, zodat het houtbeschermingsmiddel gelijkmatig kan worden opgenomen en goed kan drogen. Meestal is het voldoende om het hout met een droge doek schoon te wrijven. Stof en zaagsel kunnen met een stofzuiger uit moeilijk bereikbare hoeken en spleten worden verwijderd.
Voor zwaarder vuil kunt u ook water met een milde zeep of een beetje afwasmiddel gebruiken. Zorg er echter voor dat u het hout dan met een licht vochtige doek afneemt en het oppervlak goed laat drogen. - Behandelen
Nu is de basisbescherming van het hout aan de beurt. Breng de eerste laag lak of beits aan met een brede kwast of een kleine verfroller. Houtolie of -was kun u het beste voorzichtig met een zachte, niet krassende doek (geen microvezeldoekje!) aanbrengen tot het hout geen olie of was meer absorbeert. Veeg vervolgens zorgvuldig de overtollige olie of was weg.
Daarna moet het hout goed drogen. Dit duurt normaal gesproken ongeveer 24 uur. De exacte droogtijd is altijd af te lezen op de verpakking van het middel dat u gebruikt. - Extra beschermingslaag
De tweede laag van het middel dat u gebruikt dient om het hout op lange termijn te beschermen tegen vocht en slijtage. Ga op precies dezelfde manier te werk als bij de eerste laag en wacht vervolgens ten minste 24 uur, voordat u weer op de houten vloer loopt of de houten meubels gebruikt.
Bron afbeelding:
© gettyimages.de – Milan Markovic, marcduf, Simone Madeo, aywan88
