Milieuwetgeving voor bedrijven en het omgaan met afval

De milieuwetgeving legt vast hoe bedrijven met afval moeten omgaan. In België is hiervoor geen algemene kaderwet zoals de ‘Wet Milieubeheer’ in Nederland, aangezien het milieubeleid (bijna) volledig in de verantwoordelijkheid van de gewesten ligt. Bovendien legt ook Europa bepaalde regels op, wat alles nog complexer maakt.

In Vlaanderen vormt hoofdzakelijk het VLAREM (Vlaams Reglement betreffende de Milieuvergunning) het wettelijke kader voor een doelmatige omgang met afvalstoffen in de samenleving. Ze heeft betrekking op het vermijden, vervoeren, opslaan, afvoeren en recycleren van afval. Het doel is een spaarzame omgang met grondstoffen en het beschermen van het milieu. Daarom zijn er voor producenten, consumenten en afvalverwerkingsbedrijven wettelijke verplichtingen op het gebied van afval en recyclage.

We geven u in dit artikel advies, tips en uitleg over de milieuwetgeving en het VLAREM voor bedrijven, zodat u afval kan afvoeren en recycleren in overeenstemming met de wet.

Afvalhiërarchie – van preventie tot veilige verwijdering?

Om te zorgen dat alle maatregelen op zinvolle en doeltreffende wijze kunnen worden uitgevoerd, is in de Europese richtlijn 2008/98/EG vastgelegd in welke volgorde afvalstoffen behandeld dienen te worden:

1. Preventie
2. Voorbereiding voor hergebruik
3. Recyclage
4. Andere nuttige toepassing, waaronder energieterugwinning
5. Veilige verwijdering

Deze afvalhiërarchie laat zien dat het voorkomen van onnodig afval de hoogste prioriteit heeft. Het verwijderen van afval valt onder punt vijf, en wordt dus beschouwd als de laatste uitweg, die zoveel mogelijk dient te worden vermeden. Idealiter functioneert de circulaire economie voor bedrijven als een gesloten kringloop, waar voor (bijna) alle reststoffen een nieuwe toepassing wordt gevonden.

Afval of grondstof?

Als een stof of voorwerp afval is, gelden er andere administratieve en financiële verplichtingen dan wanneer dit niet zo is. Daarom is het van belang om te bepalen wat afval is, en wat niet. In Artikel 3 van het Materialendecreet wordt afval gedefinieerd als ‘elke stof of elk voorwerp waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen’. Het is echter niet altijd makkelijk voor bedrijven om in de praktijk te bepalen of er sprake is van afval. Wat vroeger als afval werd gezien, kan tegenwoordig in het kader van de circulaire economie gelden als een product of grondstof.

Bedrijfsafval op de juiste manier weggooien

Voor bedrijven gelden speciale regels over hoe en waar afval mag worden weggegooid. Deze regels hebben onder andere als doel recyclage te bevorderen en het onnodig verbranden of lozen van reststoffen te vermijden. Het scheiden van afval speelt hier een belangrijke rol. Net als thuis dienen recycleerbare stoffen en ander bedrijfsafval in aparte afvalbakken te worden verzameld. Door verschillende afvalbakken ter beschikking te stellen, stimuleert u uw medewerkers om het afval correct te recycleren. Zo draagt u ertoe bij dat het bedrijfsafval zo goed mogelijk wordt hergebruikt.

De Belgische bedrijven zijn verplicht 21 afvalstromen te sorteren. U kan als bedrijf ervoor kiezen dat het bedrijfsrestafval wordt opgehaald. In dit geval moet er een contract afgesloten zijn tussen het bedrijf en de inzamelaar van het afval. Dit contract toont welke afvalfracties u selectief moet inzamelen. Inzamelaars van die afvalstoffen moeten geregistreerd zijn door de OVAM. De lijst met geregistreerde inzamelaars kan u dan ook raadplegen op hun website.

Bedrijven die deze verplichtingen niet nakomen, kunnen rekenen op een aanmaning of een proces-verbaal waar boetes uit kunnen volgen.

Gevaarlijk en chemisch afval op de juiste manier afvoeren

Als in uw bedrijf met gevaarlijke en chemische stoffen wordt gewerkt, is het belangrijk om ook dit gevaarlijke afval correct af te voeren. Dit mag niet met het andere bedrijfsafval worden weggegooid, omdat het een mogelijk gevaar kan vormen voor de mens, het grondwater en het milieu. De boetes voor bedrijven die zich hier niet aan de voorschriften houden liggen dan ook een pak hoger bij het afvoeren van chemisch afval dan bij bedrijfsafval. Gevaarlijke stoffen afvoeren omvat ook het inleveren van lege batterijen, waarvoor aparte regelingen gelden.

Afvalbeheer en afgifte van afvalstoffen – waar en hoe?

Afvalbeheer behoort een integraal onderdeel van de bedrijfsvoering te zijn. Bedrijven zijn in principe zelf verantwoordelijk voor het scheiden, inzamelen en afvoeren van afval, maar het is mogelijk om een contract af te sluiten met de gemeente of een erkende inzameldienst, die dit voor u doet.

Verder bent u verplicht om een registratie bij te houden van het afval dat u wegdoet, vervoert of ontvangt. Dat kan u doen door middel van een zogenaamde afvalstoffenregistratie. Daarin bewaart u het contract met de inzamelaar dat u verplicht vijf jaar moet bewaren.

Bedrijven zijn wettelijk verplicht om alle afvalstoffen en -producten die zij produceren en bezitten op wetmatige, veilige en zo effectief mogelijke wijze te (laten) recycleren of af te (laten) voeren.

Informatieverschaffing

Afvalbeheer is een onderwerp van groot maatschappelijk belang. De Belgische overheid wil daarom bedrijven zo goed mogelijk informeren. De websites van de OVAM, de Navigator Wetgeving Leefmilieu, Natuur en Energie  en de Omgeving Vlaanderen bieden uitgebreide informatie over de milieuwet- en regelgeving voor bedrijven op dit gebied. Maar ook de website van het Kenniscentrum Duurzaam Ondernemen is een handige bron van informatie voor ondernemers: het maakt u wegwijs over tal van belangrijke onderwerpen, waaronder recyclage en afvalbeheer.

Als u informatie zoekt over de plaatselijke regelgeving omtrent de omgang met afvalstoffen, kan u contact opnemen met de gemeente waar uw bedrijf is gevestigd.

Wetgeving en circulaire economie voor bedrijven

De Belgische wetgeving is gebaseerd op de Europese richtlijnen, met name de Kaderrichtlijn betreffende afvalstoffen. Hierin worden de verschillende soorten afval opgenoemd, en er wordt aandacht besteed aan de risico’s van bepaalde soorten afval. In Hoofdstuk 3 en 4 van de milieuwetgeving wordt vastgelegd wat wel en niet toegestaan is in de omgang met afval in België. De regering kan ook telkens nieuwe regels opleggen als het gaat om een specifiek soort afval of als er voor een bijzonder materiaal geen Europese criteria zijn vastgelegd.

In de VLAREM milieuwetgeving wordt het nationale afvalbeheer vervolgens per sector uitgewerkt met oog op het bevorderen van recyclage en het vermijden van onnodig afval. Dit houdt ook in dat producten en grondstoffen zoveel mogelijk moeten worden hergebruikt en zo weinig mogelijk afval mogen veroorzaken. Op die manier wil het VLAREM een circulaire economie in bedrijven stimuleren.

Milieuvergunningen voor bedrijven

In de meeste gevallen bestaat er voor uw bedrijf een vergunningsplicht voor het opslaan, vervoer en verwerken van eigen afvalstoffen. Het gaat hier om een omgevingsvergunning, waarvan de wetgeving voor aanvraag en uitvoering op de pagina van het Omgevingsloket te vinden is. U kan gebruik maken van de VLAREM-wegwijzer om na te gaan of een activiteit meldings- of vergunningsplichtig is en welke algemene en sectorale milieuvoorwaarden van toepassing zijn.

U kan alle inrichtingen en sectoren bekijken op de website van de VLAREM-wegwijzer. Als u bijvoorbeeld in de bouwnijverheid werkt, kan u ‘bouwnijverheid’ selecteren in de lijst. Na het beantwoorden van enkele vragen, kan u zien tot welke klasse uw bedrijf behoort en wat de procedure is om de vergunning aan te vragen.

Bedrijven die een omgevingsvergunning hebben, worden regelmatig en zonder waarschuwing gecontroleerd. Als uw bedrijf zich niet houdt aan de wet- en regelgeving ten aanzien van het afvalbeheer voor bedrijven, kan u daarvoor aansprakelijk worden gesteld.

Veelgestelde vragen over milieuwetgeving voor bedrijven

Bron afbeelding:
© gettyimages.de
© gettyimages.de – sturti
© gettyimages.de – Thomas Demarczyk