Schapenwol als natuurlijke isolatie: eigenschappen en toepassingen

Natuurlijke isolatiematerialen zijn vandaag de dag een serieus alternatief voor synthetische materialen. Schapenwol heeft uitstekende eigenschappen voor isolatiemateriaal, mits het goed wordt geprepareerd en professioneel wordt verwerkt. In dit artikel leest u meer over het materiaal en hoe u zelf kunt isoleren met schapenwol.

Hoe wordt van schapenwol isolatiemateriaal gemaakt?

Schapenwol wordt al eeuwenlang gebruikt om warme winterkleding mee te maken, maar het kan net zo goed worden gebruikt om gebouwen te isoleren. Dit is traditie in gebieden waar de schapenhouderij altijd een belangrijke rol heeft gespeeld, zoals Nieuw-Zeeland en Ierland.

Schapenwol is een hernieuwbare grondstof die wordt geproduceerd tijdens het jaarlijkse of halfjaarlijkse scheren van schapen. Ruwe wol wordt verwerkt tot isolatiemateriaal. Deze wordt eerst grondig gewassen en uitgespoeld om de natuurlijke vetlaag te verwijderen en de pH-waarde van de schapenwol te neutraliseren.

Daarna volgt een behandeling met additieven die de weerstand tegen ongedierte – vooral motten – en de brandwerendheid verhogen. Ten slotte worden de vezels mechanisch verwerkt tot isolatiematten, -platen of vulwol. Deze producten worden gebruikt als duurzame bouwmaterialen voor allerlei doeleinden, bijvoorbeeld als:

• Gevelisolatie
• Dakisolatie
• Isolatie van binnenmuren en plafonds
• Geluidsisolatie

Zoals de meeste andere materialen voor ecologische isolatie is schapenwol niet geschikt voor perimeterisolatie, omdat deze isolatie vochtwerend moet zijn en bijzonder goed bestand moet zijn tegen druk.

Welke eigenschappen maken schapenwol een goed isolatiemateriaal?

Schapenwol is dierenvacht, en kan van nature veel warmte en vocht opnemen en opslaan. Wat schapen in weer en wind warm en droog houdt, kan worden overgedragen op gebouwen. Isolatiemateriaal van schapenwol wordt gekenmerkt door de volgende eigenschappen:

• Thermische isolatie: schapenwol heeft een gemiddelde opslagcapaciteit van warmte, maar het lage warmtegeleidingsvermogen vertraagt de uitwisseling van warmte tussen buiten en binnen, zelfs bij grote temperatuurverschillen: kamers blijven koel in de zomer en warm in de winter.
• Isolerende werking: met 0,03 tot 0,04 watt per vierkante meter heeft schapenwol een zeer goede warmtegeleidingscoëfficiënt, die een stuk hoger is dan die van isolatiemateriaal van stro of houtwol.
• Brandveiligheid: schapenwol is geclassificeerd als ‘normaal ontvlambaar’ en biedt hiermee slechts een gemiddelde brandveiligheid. Dit geldt overigens ook voor andere natuurlijke isolatiematerialen. Deze eigenschappen kunnen echter worden verbeterd door de wol te combineren met brandvertragende composietmaterialen of brandwerend pleisterwerk.
• Geluidsisolatie: op dit punt voert schapenwol samen met kurk de ranglijst van natuurlijke isolatiematerialen aan. De vezelstructuur creëert automatisch met lucht gevulde holtes die geluiden zeer doeltreffend dempen. Dit is bijzonder voordelig voor contactgeluidsisolatie in huurwoningen of geluidsisolatie op plaatsen met veel verkeer.
• Vochtregulering: schapenwol is damp-open en kan vocht uit de omgevingslucht opnemen en opslaan, maar ook weer afgeven wanneer dat nodig is. Hierdoor is schapenwol een goed isolatiemateriaal voor gebouwen waarin de luchtvochtigheid zo constant mogelijk moet blijven, zoals monumentale panden.
• Resistentie: met de juiste voorbehandeling zijn de vezels optimaal beschermd tegen ongedierte en rot. Door de goede vochtregulering is er nauwelijks kans op schimmel.

Vooroordelen over isoleren met schapenwol

Er bestaan helaas vooroordelen over het materiaal; wijdverbreid is bijvoorbeeld de veronderstelling dat isolatie van schapenwol brandgevaarlijk is en bijzonder gevoelig is voor schimmel. Als het isolatiemateriaal goed wordt verwerkt, is geen van beide het geval.

Bovendien zijn sommige mensen bang dat de typische schapen- of stalgeur de overhand krijgt in met wol geïsoleerde kamers. Ook deze zorg is ongegrond, want de schapenwol wordt na het scheren zo grondig gewassen en gespoeld dat hinderlijke geuren volledig verdwijnen. Alleen het wolvet dat in de vezels achterblijft heeft een lichte eigen geur, die echter na zeer korte tijd verdwijnt.

Heeft het isoleren met schapenwol ook nadelen?

Het gebruik van schapenwol als isolatie heeft weinig nadelen; deze hebben voornamelijk betrekking op de additieven die worden gebruikt voor de bestrijding van ongedierte en de materiaal- en installatiekosten.

Additieven

Schapenwol is van nature gevoelig voor aantasting door motten. Om plagen te voorkomen wordt de wol tijdens de verwerking tot isolatiemateriaal behandeld met zogenaamde boraten, zoals boorzout. Dit heeft wel als bijkomend voordeel dat boorzout de brandbaarheid vermindert.

Verder kan schapenwol die met boraten en andere chemische mottenwerende middelen is behandeld, niet worden gecomposteerd – in tegenstelling tot ander natuurlijk materiaal. Als het isolatiemateriaal chemisch behandeld is, moet u het na verwijdering naar een gemeentelijk inzamelpunt brengen.

Kosten

Een ander nadeel kunnen de materiaal- en installatiekosten zijn. In vergelijking met andere ecologische isolatiematerialen liggen de kosten aanzienlijk boven het gemiddelde. Als u de schapenwol wilt verwerken in de vorm van isolatieplaten of -matten, moet u rekenen op 30 tot 40 euro per vierkante meter. De prijs van los vulmateriaal of inblaasisolatie is ongeveer de helft.

Daarnaast zijn er de installatiekosten, die sterk afhangen van het geplande bouwproject. Gemiddeld bedragen deze ongeveer 60 euro per uur. Voor eenvoudige projecten, zoals de isolatie tussen dakspanten na een dakrenovatie, is het de moeite waard om de installatie zelf uit te voeren.

Schapenwol als isolatie? De voor- en nadelen in een oogopslag

Schapenwol aanbrengen als isolatie: instructies in zes stappen

Veelgestelde vragen over schapenwol als isolatie

Bron afbeelding:
© gettyimages.de – BanksPhotos