Inhoud
Bij het vervoer van gevaarlijke stoffen bestaat een verhoogd veiligheidsrisico. Om dat risico zo laag mogelijk te houden, zijn er wettelijke voorschriften van kracht. Hier leest u meer over de belangrijkste regelgeving en vindt u informatie over het veilig vervoer van gevaarlijke goederen voor bedrijven en particulieren.
Om welke vormen van vervoer gaat het?
Onder het vervoer van gevaarlijke stoffen wordt iedere vorm van vervoer verstaan, de transportroute is voor deze definitie irrelevant. Ook het vervoer van gevaarlijke goederen, zoals lithium-ion-accu’s, meststoffen, benzinevaten, of grote hoeveelheden drukvaten, valt onder deze regels.
Voor het naleven van de wettelijke voorschriften moeten de transportroute of de hoeveelheid vervoerde goederen echter wel in acht worden genomen. Er gelden namelijk verschillende voorschriften, afhankelijk van het soort en de hoeveelheid gevaarlijke stoffen die u vervoert, of het vervoer zakelijk of privé is en welk vervoermiddel u gebruikt. De relevante wetteksten kunnen u helpen te bepalen welke regels er voor u gelden en welke veiligheidsmaatregelen u moet doorvoeren.
Wettelijke basis voor het vervoer van gevaarlijke stoffen
De wetgeving over gevaarlijke stoffen omvat nationale en internationale wetteksten, maar ook transnationale overeenkomsten. Hierin wordt niet alleen ingegaan op de verschillende vervoerswegen (land, water, spoor), maar ook de voorwaarden waaronder vervoer überhaupt mag plaatsvinden worden in detail weergegeven.
Een van de belangrijkste wetteksten voor het vervoer van gevaarlijke goederen is het Verdrag betreffende het internationale vervoer van gevaarlijke goederen over de weg, ofwel ADR (Agreement concerning the International Carriage of Dangerous Goods by Road). In het ADR staan alle stappen die nodig zijn om gevaarlijke goederen klaar te maken voor vervoer en om veilige randvoorwaarden voor het vervoer te creëren:
- De transportgoederen moeten worden geclassificeerd volgens de verschillende gevarenklassen
- Voorwaarden voor vrijstelling van ADR-voorschriften
- Etikettering en documentatie
- De staat van transportcontainers en voertuigen
- Eventuele noodzaak van een certificaat voor chauffeurs van gevaarlijke goederen, ook bekend als het ADR-certificaat
- Opleiding en instructie van alle betrokkenen
- Benoeming van een veiligheidsadviseur voor gevaarlijke goederen
Het ADR is juridisch bindend in de hele EU, en ook andere landen buiten de EU hebben zich bij de overeenkomst aangesloten. Aanvullend op het ADR is er nationale wet- en regelgeving over het vervoer van gevaarlijke goederen. In België staan veel belangrijke regels in de Wet vervoer van gevaarlijke stoffen. Ook zijn er aparte regels voor het vervoer van gevaarlijke stoffen via binnenvaart, spoor of lucht.
Deze wetten vormen de basis voor alle belangrijke kwesties in verband met het vervoer van gevaarlijke goederen. De bevoegde instanties van elk gewest controleren of deze wetten worden nageleefd. Ook geven ze informatie en advies aan vervoerders van gevaarlijke stoffen.
De ADR-voorschriften zijn niet in alle gevallen van toepassing: intern transport (op een afgesloten bedrijfsterrein) of het vervoer van kleine hoeveelheden stukgoederen zijn (gedeeltelijk) vrijgesteld. Voor de laatstgenoemde categorie geldt de zogenaamde 1000-puntenregeling.
Vervoer van gevaarlijke stoffen volgens het ADR
- Classificatie van de gevaarlijke stof
Bepaal wat het specifieke vervoersrisico is bij de stof of het product en hoe ernstig het is. Bepaal vervolgens welke van de negen gevarenklassen aan de stof moet worden toebedeeld.
- Kies de juiste vervoerscontainers
Kies op basis van de gevarenklasse geschikte containers voor gevaarlijke stoffen en verpakkingen (bijvoorbeeld chemicaliënbestendige of brandbestendige materialen).
- Etikettering in overeenstemming met de voorschriften
Om in één oogopslag te zien dat de goederen gevaarlijk zijn en wat het daadwerkelijke gevaar is, moet het desbetreffende ADR-pictogram zowel op de verpakking als op de buitenkant van het voertuig worden aangebracht. Dit geldt voor transporten van gevaarlijke goederen met een uniform UN-nummer, die de 1000-puntenregel overschrijden. Zo kunnen reddingswerkers bij een ongeval onmiddellijk de juiste maatregelen nemen.
Als u verschillende gevaarlijke goederen in één transport combineert en deze als stukgoed vervoert, wordt het voertuig niet van alle pictogrammen voorzien. In dat geval moet u de verpakkingseenheden binnenin duidelijk scheiden en markeren met waarschuwingsetiketten. - Documentatie
Bij het vervoer moet u een zogenaamd vervoersdocument bij zich hebben. Hierop staan alle details van de gevaarlijke goederen vermeld, en wat u moet doen bij ongevallen.
- ADR-certificaat
De persoon die de vrachtwagen bestuurt, moet een opleiding voor het vervoer van gevaarlijke goederen hebben gevolgd en dit kunnen aantonen met een geldig ADR-certificaat. Dit certificaat, dat om de vijf jaar moet worden vernieuwd, is alleen vereist als voor het transport een ADR-markering verplicht is. Als het transport onder de 1000-puntenregeling valt, is een ADR-certificaat niet nodig.
- Beschermende uitrusting voor het voertuig en de persoon die het voertuig bestuurt
De persoon die het voertuig bestuurt en eventuele passagiers moeten beschikken over een volledige beschermingsuitrusting. Volgens het ADR kunnen dit beschermende vesten of helmen zijn, maar ook veiligheidsbrillen, EHBO-sets, brandblussers of waarschuwingsborden.
- Inspectie van het voertuig (indien nodig)
Afhankelijk van het type vervoer van gevaarlijke goederen kan een ADR-controle van het voertuig vereist zijn. Dit geldt bijvoorbeeld voor tankwagens. Hier wordt eerst nagegaan of het voertuig voldoet aan de vereisten om de gevaarlijke goederen veilig te vervoeren.
- Scholing
Alle personen die betrokken zijn bij het vervoer van gevaarlijke goederen moeten hiervoor zijn gekwalificeerd. De veiligheidsadviseur voor gevaarlijk transport kan deze opleiding verzorgen, maar ook externe opleiders. Deze scholing is bedoeld voor ondernemers, verzendpersoneel, laadpersoneel, verpakkers, havenarbeiders, geadresseerden, klanten en personen die de voertuigen besturen.
Regelingen voor commerciële transporten van kleine hoeveelheden
Onder bepaalde omstandigheden mag u gevaarlijke goederen op een vereenvoudigde manier vervoeren, zonder rekening te houden met het volledige ADR en andere wetten. De meest gebruikte vrijstelling is de regeling voor kleine hoeveelheden, die onder meer interessant is voor kleinere bedrijven. Het regelt de voorwaarden waaronder u kleine hoeveelheden gevaarlijke goederen mag vervoeren. De toelaatbare hoeveelheden hangen af van de stof in kwestie en worden afzonderlijk vermeld in de lijst van gevaarlijke goederen van het ADR.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen twee scenario’s:
- Het vervoer van de gevaarlijke stoffen dat in het kader van de hoofdactiviteit van het bedrijf plaatsvindt, betreft alle gevaarlijke goederen die u voor het uitvoeren van uw werkzaamheden moet vervoeren. Dit kunnen bijvoorbeeld vaten zijn met brandstof voor gereedschappen en machines, die u laadt met behulp van een vatenheffer of vatenkantelaar. Gasflessen kunnen in dit geval ook zonder ADR-certificaat worden vervoerd. Belangrijk hierbij is dat de afzonderlijke maximumhoeveelheden en de bovengrens van 450 liter per verpakkingseenheid niet worden overschreden.
- Bevoorradingstransporten zijn bedoeld om bouwplaatsen waar uw bedrijf actief is, te voorzien van stoffen die als gevaarlijke goederen gelden. Ook in dit scenario moeten de maximale hoeveelheden voor vrijstelling van de ADR-voorschriften in acht worden genomen, maar verpakkingseenheden van meer dan 450 liter per stuk zijn toegestaan.
Bovendien gelden ervoor bevoorradingstransporten de volgende regels:
- Gebruik van verpakkingen met typekeuring
- Gevarenetiketten op elke verpakking
- Brandblussers meenemen in het voertuig
- Gebruik van speciale voertuigen voor het vervoer van gascontainers
- Geen open vuur in het voertuig of verlichting waarbij vonken ontstaan
- De persoon die het voertuig bestuurt, mag geen verpakkingen openen
In beide gevallen moet u nog steeds veiligheidsmaatregelen nemen! Deze omvatten:
- Het gebruik van geschikte transportcontainers
- Betrouwbare zekering van de lading
- Speciale voorzorgsmaatregelen bij het laden en lossen van de voertuigen
Controleer vóór elk transport of de maximumhoeveelheden niet worden overschreden en of de gevaarlijke goederen overeenkomstig de voorschriften zijn vastgezet. Als er een ongeluk gebeurt of u ontdekt schade aan de lading, moet u onmiddellijk contact opnemen met de politie of een andere bevoegde instantie.
Gevaarlijke goederen vervoeren voor privégebruik
Particulieren zijn in de meeste gevallen vrijgesteld van de voorschriften voor het vervoer van gevaarlijke goederen, maar ook in dit geval gelden er regels. Het vervoer van gevaarlijke stoffen in de eigen personenauto is toegestaan onder de volgende voorwaarden:
- Als het gaat om verpakkingsformaten die gebruikelijk zijn voor de detailhandel
- Als het vervoer voor particuliere doeleinden (huishouden, vrije tijd, sport) is bedoeld
- Voor brandbare vloeistoffen die u voor vervoer in herbruikbare containers doet, gelden maximumhoeveelheden van 60 liter per container en 240 liter per transporteenheid.
Neem maatregelen voor het vastzetten van de lading, door de gevaarlijke stoffen met spankabels of transportkisten te beschermen tegen omvallen en wegrollen. Voorkom in ieder geval dat de inhoud leegloopt tijdens de rit!
Veelgestelde vragen over het vervoer van gevaarlijke stoffen
In principe mag iedereen gevaarlijke goederen vervoeren, maar boven een bepaald volume is een ADR-certificaat vereist. Het dient als bewijs dat de persoon die het voertuig bestuurt een opleiding heeft gevolgd en bekend is met de wettelijke voorschriften en veiligheidsmaatregelen. Het ADR-certificaat moet om de vijf jaar worden vernieuwd.
Het bedrijfsmatige vervoer van gevaarlijke stoffen kan worden vrijgesteld van de plicht op een ADR-certificaat in het kader van de regeling voor kleine hoeveelheden. Deze maakt het mogelijk om gevaarlijke stoffen te vervoeren, die u voor uw werk nodig hebt. Daarbij zijn er twee mogelijke scenario’s:
1. Het vervoeren in het kader van de hoofdactiviteit van het bedrijf omvat alle gevaarlijke goederen, die u voor het uitvoeren van uw beroep nodig hebt (in een bedrijfsvoertuig). Dit kunnen bijvoorbeeld vaten zijn met brandstof voor gereedschappen en machines of spuitbussen met verf. Ook gasflessen mogen in dit geval zonder ADR-certificaat worden vervoerd. Het is wel belangrijk dat de afzonderlijke maximumhoeveelheden en de bovengrens van 450 liter per verpakkingseenheid niet worden overschreden.
2. In het kader van bevoorradingstransporten kunt u bouwplaatsen waar uw bedrijf actief is, bevoorraden met gevaarlijke goederen. Ook hier moeten voor een verregaande vrijstelling van de ADR-voorschriften de maximale hoeveelheden in acht worden genomen, maar verpakkingseenheden van meer dan 450 liter per stuk zijn toegestaan.
Particulieren mogen gevaarlijke goederen in hun eigen auto vervoeren als:
• het gaat om voor de detailhandel gebruikelijke verpakkingsformaten
• het om brandbare vloeistoffen gaat die u voor vervoer in herbruikbare containers doet, gelden maximumhoeveelheden van 60 liter per container en 240 liter per transporteenheid.
Let op: de hier genoemde voorschriften zijn slechts een keuze uit de belangrijkste wettelijke richtlijnen. Voor gedetailleerde informatie verwijzen we u naar de hier weergegeven voorschriften en wetten. Bij de concrete omzetting in uw bedrijf dient u zich bij twijfel tot een deskundige te richten.
Bron afbeelding:
© gettyimages.de – Jaroslaw Kilian
